عتاب کردن حق تعالى با موسى علیه السلام از بهر آن شبان‏

وحى آمد سوى موسى از خدا            بنده‏ى ما را ز ما کردى جدا

توبراى وصل کردن آمدى                    نى براى فصل کردن آمدى‏

تا توانى پا منه اندر فراق                    أبغض الأشیاء عندی الطلاق‏

هر کسى را سیرتى بنهاده‏ام              هر کسى را اصطلاحى داده‏ام‏

در حق او مدح و در حق تو ذم              در حق او شهد و در حق تو سم‏

ما برى از پاک و ناپاکى همه                 از گران جانى و چالاکى همه‏

من نکردم امر تا سودى کنم                 بلکه تا بر بندگان جودى کنم‏

هندوان را اصطلاح هند مدح                 سندیان را اصطلاح سند مدح‏

من نگردم پاک از تسبیحشان                پاک هم ایشان شوند و در فشان‏

ما زبان را ننگریم و قال را                      ما روان را بنگریم و حال را

ناظر قلبیم اگر خاشع بود                     گر چه گفت لفظ ناخاضع رود

ز انکه دل جوهر بود گفتن عرض            پس طفیل آمد عرض جوهر غرض‏

چند ازین الفاظ و اضمار و مجاز             سوز خواهم سوز با آن سوز ساز

آتشى از عشق در جان بر فروز            سربه ‏سر فکر و عبارت را بسوز

موسیا آداب دانان دیگرند                     سوخته جان و روانان دیگرند

عاشقان را هر نفس سوزیدنى ست         برده ویران خراج و عشر نیست‏

گر خطا گوید و را خاطى مگو                 گر بود پر خون شهید او را مشو

 خون شهیدان را ز آب اولى‏تر است            این خطا از صد ثواب اولى‏تر است‏

در درون کعبه رسم قبله نیست            چه غم ار غواص را پاچیله نیست‏

تو ز سر مستان قلاووزى مجو              جامه چاکان را چه فرمایى رفو

 ملت عشق از همه دینها جداست         عاشقان را ملت و مذهب خداست‏

لعل را گر مهر نبود باک نیست             عشق در دریاى غم غمناک نیست‏

                   وحى آمدن موسى را علیه السلام در عذر آن شبان‏

بعد از آن در سر موسى حق نهفت        رازهایى کان نمى‏آید به گفت‏

بر دل موسى سخنها ریختند                دیدن و گفتن به هم آمیختند

چند بى‏خود گشت و چند آمد به خود       چند پرید از ازل سوى ابد

بعد از این گر شرح گویم ابلهى است       ز انکه شرح این وراى آگهى است‏

ور بگویم عقلها را بر کند                       ور نویسم بس قلمها بشکند

چون که موسى این عتاب از حق شنید      در بیابان در پى چوپان دوید

بر نشان پاى آن سر گشته راند            گرد از پرده‏ى بیابان بر فشاند

گام پاى مردم شوریده خود                 هم ز گام دیگران پیدا بود

یک قدم چون رخ ز بالا تا نشیب            یک قدم چون پیل رفته بر وریب‏

گاه چون موجى بر افرازان علم            گاه چون ماهى روانه بر شکم‏

گاه بر خاکى نبشته حال خود            همچو رمالى که رملى بر زند

عاقبت دریافت او را و بدید            گفت مژده ده که دستورى رسید

هیچ آدابى و ترتیبى مجو            هر چه مى‏خواهد دل تنگت بگو

کفر تو دین است و دینت نور جان            ایمنى و ز تو جهانى در امان‏

اى معاف یَفْعَلُ اللَّهُ ما یشاء            بى‏محابا رو زبان را بر گشا

گفت اى موسى از آن بگذشته‏ام            من کنون در خون دل آغشته‏ام‏

من ز سدره‏ى منتهى بگذشته‏ام            صد هزاران ساله ز آن سو رفته‏ام‏

تازیانه بر زدى اسبم بگشت            گنبدى کرد و ز گردون بر گذشت‏

محرم ناسوت ما لاهوت باد            آفرین بر دست و بر بازوت باد

حال من اکنون برون از گفتن است              این چه مى‏گویم نه احوال من است‏

 نقش مى‏بینى که در آیینه‏اى است            نقش تست آن نقش آن آیینه نیست‏

دم که مرد نایى اندر ناى کرد            در خور ناى است نه در خورد مرد

هان و هان گر حمد گویى گر سپاس            همچو نافرجام آن چوپان شناس‏

 حمد تو نسبت بدان گر بهتر است            لیک آن نسبت به حق هم ابتر است‏

چند گویى چون غطا برداشتند            کاین نبوده ست آن که مى‏پنداشتند

این قبول ذکر تو از رحمت است            چون نماز مستحاضه رخصت است‏

با نماز او بیالوده ست خون            ذکر تو آلوده‏ى تشبیه و چون‏

خون پلید است و به آبى مى‏رود            لیک باطن را نجاستها بود

کان به غیر آب لطف کردگار            کم نگردد از درون مرد کار

در سجودت کاش رو گردانى ‏اى            معنى سبحان ربى دانى ‏اى‏

کاى سجودم چون وجودم ناسزا            مر بدى را تو نکویى ده جزا

این زمین از حلم حق دارد اثر            تا نجاست برد و گلها داد بر

تا بپوشد او پلیدیهاى ما            در عوض بر روید از وى غنچه‏ها

پس چو کافر دید کاو در داد و جود            کمتر و بى‏مایه تر از خاک بود

از وجود او گل و میوه نرست            جز فساد جمله پاکیها نجست‏

گفت واپس رفته‏ام من در ذهاب            حسرتا یا لیتنی کنت تراب‏

کاش از خاکى سفر نگزیدمى            همچو خاکى دانه‏اى مى‏چیدمى‏

چون سفر کردم مرا راه آزمود            زین سفر کردن ره آوردم چه بود

ز آن همه میلش سوى خاک است کاو            در سفر سودى نبیند پیش رو

روى واپس کردنش آن حرص و آز            روى در ره کردنش صدق و نیاز

هر گیا را کش بود میل علا            در مزید است و حیات و در نما

چون که گردانید سر سوى زمین            در کمى و خشکى و نقص و غبین‏

میل روحت چون سوى بالا بود            در تزاید مرجعت آن جا بود

ور نگون سارى سرت سوى زمین            آفلى حق لا یحب الآفلین‏